BƯỞI VÀ THUỐC CÓ DÙNG KÈM ĐƯỢC KHÔNG?

PGS. TS. BSNT Hoàng Thị Lâm

Bưởi là một loại quả thuộc chi cam chanh gồm có bưởi (Citrus maxima) hay còn gọi là pomelo (hình 1) theo tiếng Anh VÀ (Citrus paradisi) hay còn gọi là bưởi chùm, bưởi đắng, theo tiếng Anh gọi là grapefruit (hình 2). Bưởi chùm hay bưởi đắng là loại cây lai giữa bưởi và cam, có quả nhỏ hơn bưởi, vỏ giống cam, mùi bưởi, ruột màu hồng, vị hơi chua.

Hiện nay, một số ý kiến cho rằng bưởi đắng (bưởi chùm) có thể ảnh hưởng đến tác dụng của một số loại thuốc và có thể làm tăng tác dụng có hại của thuốc đối với một số người bệnh. Vậy điều đó có đúng không???

Bưởi đắng chứa nhiều vitamin C và Kali nên rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, FDA Hoa Kỳ đã khuyến cáo về sự tương tác bất lợi giữa bưởi đắng và một số thuốc như: 1) Thuốc hạ mỡ máu: simvastatin (Zocor), atorvastatin (Lipitor), 2) Thuốc hạ huyết áp như Procardia, Adalat, Nifedipine, 3) Thuốc ức chế miễn dịch như Sandimmune, Neoral, 4) Thuốc chống lo ấu như buspirone, 5) Corticoid như Budesonide (Pacerone, Nexterone), 6) Thuốc điều trị loạn nhịp tim như amiodarone, 7) Thuốc chống dị ứng fexofenadine (Allergra).

Bưởi đắng ảnh hưởng bất lợi đến thuốc phụ thuộc vào từng cá nhân, từng thuốc và khối lượng bưởi cũng như nước ép bưởi đắng được dùng.

Vậy bưởi đắng ảnh hưởng đến thuốc như thế nào?

Khi thuốc vào cơ thể, sẽ được chuyển hóa bởi enzyme hoặc được hấp thu bởi các chất mang (transporter). Bưởi đắng tác động đến các enzyme và chất mang dẫn đến làm thay đổi nồng độ thuốc trong cơ thể dẫn đến ảnh hưởng đến cơ thể theo các cách sau:

1. Bưởi đắng làm cho thuốc vào cơ thể nhiều hơn làm gia tăng tác dụng phụ: Ví dụ uống nước ép bưởi đắng với thuốc giảm mỡ máu statin sẽ làm cho nồng độ thuốc tăng cao (hình 3) trong cơ thể dẫn đến tổn thương gan tổn thương cơ tăng lên.

2. Bưởi đắng ảnh hưởng đến hệ thống enzyme CYP3A4 ở ruột non, chính vì vậy thay vì bị chuyển hóa, thuốc lại được hấp thu vào máu làm cho thời gian hoạt hóa của thuốc kéo dài hơn dẫn đến nồng độ thuốc tăng cao trong cơ thể.

3. Bưởi đắng hoặc nước ép bưởi đắng có thể làm giảm tác dụng của một số thuốc ví dụ như fexofenadine bằng cách tác động đến protein vận chuyển (transporters) hay còn gọi là chất mang trong cơ thể dẫn đến ảnh hưởng đến việc hấp thu của thuốc cũng như vận chuyển thuốc vào trong tế bào dẫn đến giảm lượng thuốc trong máu nên nồng độ thuốc không đạt được hiệu quả điều trị (hình 4).

Cần lưu ý gì khi sử dụng thuốc và hoa quả

Nên trao đổi với bác sĩ và các nhân viên chăm sóc y tế nếu bạn muốn uống nước ép bưởi đắng trong khi dùng thuốc

Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng thuốc

Đọc kỹ thành phần các nước ép trái cây khi dùng kèm với thuốc nếu bác sỹ yêu cầu bạn tránh sử dụng bưởi đắng cùng với thuốc

Một vài loại trái cây trong họ cam chanh như bưởi (pomelo), cam, quýt có thể có mẫn cảm chéo với bưởi đắng (grapefruit) nên có thể có hiệu quả giống như bưởi đắng. Nên thận trọng khi ăn các thức ăn này khi sử dụng thuốc nếu bác sỹ khuyến cáo bạn không dùng kèm với bưởi đắng.