ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP

PGS. TS. BSNT Hoàng Thị Lâm
Bộ môn Dị ứng – MDLS, 
Đại học Y Hà Nội
Bệnh viện Bạch Mai

Tăng huyết áp hay còn gọi là cao huyết áp, ảnh hưởng đến hàng tỉ người trên thế giới, không chỉ người lớn tuổi mà còn gặp cả trẻ em và thanh thiếu niên. Các triệu chứng của cao huyết áp có thể có là đau đầu, khó thở, chảy máu mũi… Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân đều không có triệu chứng đặc hiệu cho đến khi xảy ra các tai biến do cao huyết áp. Cho dù không có triệu chứng nhưng tổn thương mạch máu và tim vẫn tiến triển. Chính vì vậy, nên kiểm tra huyết áp thường xuyên, đặc biệt những người có các yếu tố nguy cơ như ít vận động, béo phí, chế độ sinh hoạt không điều độ, trong gia đình có thành viên tăng huyết áp...

Có hai loại tăng huyết áp: Tiên phát và thứ phát. Tăng huyết áp tiên phát là khi không phát hiện ra nguyên nhân gây tăng huyết áp. Thứ phát có thể do các nguyên nhân như ngừng thở khi ngủ, bệnh thận, u tuyến thượng thận, bệnh tuyến giáp, bệnh tim, sử dụng một số thuốc như thuốc tránh thai, corticosteroid…. Hoặc sử dụng một số chất gây nghiện như cocaine và amphetamines. Tuổi càng cao thì càng có nhiều nguy cơ tăng huyết áp. Bên cạnh đó các yếu tố khác như trong gia đình có thành viên mắc bệnh cao huyết áp, béo phì thừa cân, ít hoạt động thể lực, hút thuốc lá, chế độ ăn thừa muối, uống nhiều rượu, mất ngủ, stress v.v… cũng là yếu tố góp phần làm tăng huyết áp.

Cao huyết áp có thể gây tổn thương thành mạch, từ đó gây tổn thương các cơ quan trong cơ thể. Nếu không kiểm soát huyết áp người bệnh sẽ phải đối  mặt với rất nhiều yếu tố về sức như: nhồi  máu cơ tim, đột quỵ, phình mạch não, suy tim, tổn thương thận, mất thị lực, bệnh chuyển hóa, mất trí nhớ.

Chẩn đoán cao huyết áp khi huyết áp tâm thu (số cao hơn) trên 140 mm Hg, và huyết áp tâm trương (số thấp hơn) trên 90 mm Hg được đo hai lần trong hai đến ba thời điểm khác nhau. Nếu huyết áp tâm thu từ 130-139 mm Hg, huyết áp tâm trương từ 80-89 mm Hg được gọi là tiền tăng huyết áp. Cả hai chỉ số huyết áp đều quan trọng nhưng với những người trên 50 tuổi, huyết áp tâm thu quan trọng hơn. Đo huyết áp  nên sử dụng băng đo phù hợp, nên đo cả hai tay, thậm chí bác sĩ còn có thể cho bạn sử dụng một dụng cụ chuyên biệt để giúp ghi lại chỉ số huyết áp của bạn trong 24 giờ.

Khi phát hiện cao huyết áp, người bệnh nên học cách theo dõi huyết áp tại nhà. Đây là cách kiểm tra huyết áp đơn giản, rẻ tiền nhưng vô cùng hữu ích.

Để kiểm soát tình trạng cao huyết áp, người bệnh cần thay đổi lối sống một cách tích cực như: Ăn chế độ ăn giảm muối, hoạt động thể lực thường xuyên, giảm cân, hạn chế rượu bia.

Số huyết áp lý tưởng cần đạt được trong quá trình điều trị là <130/90 mm Hg. Một số nhóm thuốc điều trị bác sĩ có thể kê cho người bệnh như: thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotension, chện kênh canxi. Nếu huyết áp vẫn chưa kiểm soát được bác sĩ có thể kê thêm chẹn thụ thể alpha, chẹn beta, kháng aldosterone, ức chế renin, thuốc giãn mạch hoặc một số thuốc tác động lên thần kinh trung ương. Lưu ý không ăn bưởi khi sử dụng thuốc chẹn kênh canxi để làm hạ huyết áp.