VAI TRÒ CỦA THUỐC CHỐNG SỐT RÉT TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH LUPUS BAN ĐỎ HỆ TH

PGS. TS. BS Hoàng Thị Lâm

Thuốc chống sốt rét được sử dụng trong điều trị lupus bao gồm : Hydroxychloroquine (Plaquenil), Chloroquine, Quinacrine (Atabrine). Đây là các thuốc được sử dụng để điều trị hoặc dự phòng bệnh do ký sinh trùng sốt rét gây nên. Tuy nhiên, trong thế chiến thứ 2, các nhà khoa học phát hiện ra thuốc có tác dụng trong điều trị lupus ban đỏ hệ thống. Các triệu chứng cải thiện tốt khi sử dụng thuốc là : đau cơ, đau khớp, ban đỏ da, viêm thanh mạc (viêm màng tim, viêm màng phổi…), mệt mỏi, sốt. Thuốc còn có tác dụng ngăn ngừa tiến triển đến các cơ quan nội tạng như : thận, hệ thần kinh trung ương, và thuốc làm giảm 50% tỉ lệ đợt cấp của bệnh. Ngoài những tác dụng trên, thuốc còn có tác dụng giảm nhạy cảm ánh nắng, giảm cholesterol trong máu và giảm lượng đường máu. Điều này rất tốt trong trường hợp bệnh nhân phải dùng corticoid, hoặc bệnh nhân có hội chứng antiphospholipid vì làm giảm hình thành cục máu đông trong lòng mạch. Một nghiên cứu mới đây đăng trên tạp chí Lupus (2013) cho biết hydroxychloroquine (Plaquenil) rất tốt trong trường hợp bệnh nhân lupus có xuất huyết giảm tiểu cầu kháng thuốc. Thuốc chống sốt rét được sử dụng lâu dài, lại ít tác dụng phụ nên nhiều khi bác sỹ ví von rằng thuốc chính là ‘bảo hiểm trọn đời của bệnh lupus’’
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng, những bệnh nhân sử dụng thuốc chống sốt rét có tiên lượng tốt hơn và có thời gian sống lâu hơn những bệnh nhân không dùng thuốc này. Chống sốt rét không có vai trò trong điều trị các triệu chứng nặng của bệnh như tổn thương thận, tổn thương hệ thần kinh, tổn thương mạch máu….. Khi lupus có biểu hiện nội tạng, các thuốc ức chế miễn dịch nên được thêm vào để kiểm soát triệu chứng bệnh.
Trong số các thuốc chống sốt rét, hydroxychloroquine (Plaquenil) là thuốc hay được sử dụng nhất vì thuốc ít gây ra tác dụng phụ, có thể sử dụng cho phụ nữ có thai. Mặc dù vậy cần tư vấn bác sỹ trước khi dùng thuốc. Chloroquine cũng có thể thay thế trong trường hợp không có hoặc không thể dùng plaquenil. Quniacrine ít được ưa chuộng nhất vì thuốc có thể làm cho da có màu vàng.
Hầu hết bệnh nhân dùng thuốc chống sốt rét dung nạp tốt, ít khi chịu tác dụng phụ và nếu có thì cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, ngoại trừ tác động lên võng mạc. Tổn thương võng mạc thường xảy ra khi dùng thuốc liều cao lâu ngày. Tỉ lệ là 1/5000 người với thời gian là dùng là hơn 5 năm. Chính vì thế, khám mắt định kỳ là cần thiết khi dùng thuốc. Nên uống thuốc sau khi ăn để tránh tác dụng phụ trên dạ dày hoặc đường tiêu hóa. Thuốc thường phát huy tác dụng sau một tháng dùng thuốc, tuy nhiên cần 3 tháng để phát huy tác dụng tối đa.
……………………………………………
Bộ môn Dị ứng-MDLS
Đại học Y Hà nội